İslam Araştırmaları Merkezi çatısı altında yüzlerce araştırmacının katkılarıyla hazırlanan TDV İslâm Ansiklopedisi, 2014 yılında basılı formundan direkt bir aktarımla internet ortamına taşındı. 2018 yılına gelindiğinde ise tasarım ve işlevsellik açısından sisteme önemli fonksiyonlar ilave edilerek tam anlamıyla gerçek bir elektronik ansiklopedi haline dönüştürüldü. Ancak, sahip olduğumuz bu zengin içerik büyük ölçüde halen metin formatında bulunmakta ve son yıllarda hızla gelişen dijital teknolojilerin sunduğu imkânlardan da yararlanmayı beklemektedir. Gelinen bu noktada İSAM, mevcut metinler içinde dağınık halde bulunan devasa bilgi havuzunu merkezileştirme ve daha kapsamlı bir dijitalleştirme hedefiyle yenilikçi bir veri platform çalışması yürütmektedir.

Üzerinde çalışılan veri platformu, başta ansiklopedi olmak üzere, İSAM bünyesinde yürütülen çeşitli projelerden elde edilen geniş veri setlerini tek bir sistemde erişilebilir, taranabilir ve makine tarafından okunabilir bir şekilde entegre etmeyi hedeflemektedir. Bu bağlamda Uluslararası Semantik Web ve Bağlantılı Açık Veri (Linked Open Data) Standartları’nın benimsenmesiyle birçok kazanım elde edilecektir. Bu veriler, sadece kurum içi uyumu sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda çeşitli araştırma platformları ve bağımsız araştırmacılar tarafından da doğrudan kullanılabilir hale gelmesini garantilemektedir. Oluşturulan standartlar sayesinde veriler yalnızca paylaşılmakla kalmayacak; aynı zamanda diğer kurum ve araştırmacıların veri setlerinden de sistematik olarak yararlanılarak veri havuzunun ve platformunun analitik kapasitesi güçlendirilecektir. Böylece İSAM, global bilgi ağı içinde güçlü bir referans merkezi olarak konumlanacaktır.

Veri platformunun önemli unsurlarından biri de Doğal Dil İşleme (NLP) tekniklerinin entegrasyonudur. Ansiklopedinin geniş hacmi sebebiyle metinlerin manuel olarak işlenmesi hayli zor bir görev haline gelmekte, âdeta bir dağ gibi karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle, doğal dil işleme yöntemiyle metinler mümkün olduğunca otomatik şekilde etiketlenecek ve yine uluslararası standartlarla (CIDOC CRM) uyumlu bir veri ontolojisi çerçevesinde bilgiler sistematik bir şekilde işlenecektir.

Kullanıcılar için hazırlanan arayüzde; ileri düzey sorgulama yöntemleri, çeşitli haritalama ve diğer görselleştirme araçlarıyla ağ analizleri yapma imkânı sunulacaktır. Platformda bulunan sorgulama yöntemleriyle yetinmek istemeyen araştırmacılar ise ihtiyaç duydukları verileri belirli standart formatlarda indirebilecek ve bunları destekleyen özel yazılımlar aracılığıyla istedikleri analizleri gerçekleştirebileceklerdir. Ayrıca ileri düzeyde araştırmacılar, sunulacak bir API aracılığıyla veri platformuna doğrudan kod üzerinden de erişim sağlayacaklardır.

Bu yeni veri platformu, mevcut ansiklopedi formatının yerini almayacak; bilakis ansiklopedi web sitesiyle tam bir entegrasyon içinde olacaktır. Dileyen kullanıcılar yeni sistemin sunduğu araçları kullanarak “derin okuma” yapabilecekleri arayüze geçebileceği gibi, dileyenler âşina oldukları klasik format içerisinde de metinlerden faydalanmaya devam edeceklerdir.

Geleceğe baktığımızda, akademik araştırmalarda dijital platformların dönüştürücü rolü açıktır. İSAM’ın bu dijital veri platformu projesi, İslam araştırmalarına anlamlı katkılarda bulunmayı sürdürme ve teknolojik yenilikleri benimseme kararlılığını göstermektedir.

İSAM, veri platformunun erişime sunulmasıyla dünyadaki bilim insanlarını bu platformu keşfetmeye, sunacağı geniş imkânlarından faydalanmaya ve İslam araştırmalarının zengin dokusuna yeni katkılarda bulunmaya davet etmektedir.